Beleid en praktijk
In aanvulling op de wetgeving is het ook belangrijk om te weten in welke mate er al gebruik wordt gemaakt van het herstelrecht en hoe gemakkelijk de toegang tot het herstelrecht is in jouw land. In de volgende tekst lees je meer over de initiatieven die het herstelrecht promoten.
Beleid betreffende herstelrecht in België
Hoewel herstelrecht veel aandacht krijgt in wetgeving en beleidstukken, is er nog steeds een kloof tussen dit beleid en de praktijk, grotendeels omdat het herstelrecht afhankelijk is van een doorverwijzing vanuit de strafprocedure. In de de Mediationwet van 22 juni 2005 wordt mediation in elke fase van de procedure als een recht beschouwd. Bovendien stelt de circulaire van 2013 (Col13) voor rechters en aanklagers dat herstelmaatregelen door de rechtbank moeten worden overwogen in gevallen van discriminatie en haatmisdrijven.
Praktijken betreffende herstelrecht in België
België kent veel vormen van herstelpraktijken, zoals politiebemiddeling, onderwijs- of werksancties en minnelijke beschikkingen. Hier noemen we de praktijken die breder kunnen worden gebruikt (e.g., in de regio’s en in meer vormen van criminaliteit), en de praktijken die het maatschappelijke element aanpakken, aangezien deze factor relevant is voor haatmisdrijven. Mediante (Wallonië) en Moderator (Vlaanderen) zijn de twee herstelrechtorganisaties in België die zich beide bezig houden met de lokale organisatie van herstelbemiddeling die door iedereen kan worden aangevraagd, ook door het slachtoffer en de dader. Deze laatste partijen worden vaak door de officier van justitie doorverwezen. Hoewel bemiddeling los staat van strafrechtelijke procedures, lopen deze procedures vaak gelijktijdig of vlak na elkaar. Hergo is een vorm van conferencing die slachtoffers in staat stelt minderjarige daders te ontmoeten, samen met een netwerk van supporters. Het belangrijkste doel is om een constructieve oplossing te vinden als reactie op de gevolgen van het misdrijf. Een neutrale moderator leidt het proces, in aanwezigheid van een politievertegenwoordiger. De dader bezorgt de jeugdrechter een plan van aanpak. De circulaire uit 2013 over discriminatie en haatmisdrijven van de Minister van Justitie regelt de samenwerking tussen UNIA (een onafhankelijke openbare instelling die discriminatie bestrijdt), de politie, het parket en het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen. Herstelmaatregelen moeten door de rechtbank worden overwogen in geval van discriminatie and haatmisdrijven. Een rechter kan organisaties zoals Unia vragen om een programma voor daders op te zetten.
Nationale programma´s betreffende herstelrecht in anti-LGBT voorvallen
Mediante (Wallonië) en Moderator (Vlaanderen) opereren nationaal (gescheiden per gemeenschap). Ze hebben geen specifieke programma´s voor haatmisdrijven.