Krajowe ramy prawne
W poprzednim tekście przeczytałeś/przeczytałaś o statusie prawnym osób LGBT, prawnej ochronie osób LGBT przed przestępstwami z nienawiści oraz o prawach ofiar tych przestępstw regulowanych prawem i traktatami Unii Europejskiej. Przeczytaj poniższy tekst o sytuacji prawnej w Twoim kraju.
Status prawny osób LGBT w Polsce
Poza prawem pracy, orientacja seksualna oraz tożsamość i ekspresja płciowa nie są przesłankami chronionymi przez prawo cywilne i karne. Związki partnerskie osób tej samej płci nie są uznawane prawnie, a Konstytucja RP definiuje małżeństwo jako związek mężczyzny i kobiety (art. 18). Obywatele i obywatelki RP, którzy zawarli związek małżeński zagranicą, jako rodzice tej samej płci nie mogą otrzymać obywatelstwa polskiego dla swoich dzieci. Rejestracja noworodków dopuszcza jedynie kategorię męską i żeńską. Prawny proces zmiany płci jest możliwy dopiero po osiągnięciu pełnoletniości w wieku lat 18 oraz po rozpoznaniu zaburzenia tożsamości płciowej. W tym celu konieczne jest złożenie pozwu przeciwko własnym rodzicom z powodu błędnego wskazania przez nich płci dziecka po urodzeniu.
Ochrona prawna osób LGBT przed przestępstwami z nienawiści w Polsce
W Kodeksie karnym przesłanki chronione mają charakter zamknięty i obejmują przynależność narodową, etniczną, rasową, religijną lub brak przekonań religijnych. Przestępstwa z nienawiści wobec osób LGBT są zatem zazwyczaj uznawane za przestępstwa powszechne. Ofiary muszą więc korzystać z artykułów dotyczących znieważenia (art. 216), zniesławienia (art. 212), lekkiego uszkodzenia ciała (art. 157 ust. 2) i uszkodzenia ciała (art. 217). Przestępstwa te są ścigane z powództwa prywatnego i wiążą się z lżejszymi sankcjami prawnymi niż przestępstwa z nienawiści. Ponadto prawo karne nie definiuje przestępstwa z nienawiści, mimo że Kodeks karny obejmuje przestępstwa należące do tej kategorii.
Prawa ofiar przestępstw z nienawiści wobec osób LGBT w Polsce
W polskim prawie status ofiar jest zasadniczo zgodny z minimalnymi standardami opisanymi w Dyrektywie 2012/29/UE. Problemem jest natomiast praktyka. W postępowaniu karnym nie bierze się pod uwagę w wystarczającym stopniu potrzeb ofiar. Istniejące przepisy nie są w pełni wdrożone z powodu braku rozwiązań systemowych. Brakuje również wiedzy na temat praw ofiar i wśród osób poszkodowanych, i osób zajmujących się zawodowo prawem. W przypadku przestępstw z nienawiści wobec osób LGBT sytuację komplikuje też fakt, że w przeciwieństwie do Dyrektywy, wszystkie akty prawne i wytyczne nie traktują orientacji seksualnej oraz tożsamości i ekspresji płciowej jako przesłanek chronionych.