Oorsprong

Om beter te begrijpen waarom het herstelrecht wordt gebruikt en wat de oorsprong ervan is, nemen we je mee in een korte geschiedenis van het herstelrecht. Lees onderstaande tekst door en bekijk de video’s.

Oorsprong

Het herstelrecht is in de jaren ’70 van de vorige eeuw ontstaan als een alternatief op het traditionele strafrechtsysteem. De principes van het herstelrecht zijn echter terug te voeren naar gebruiken van inheemse volkeren en in sommige culturen worden misdaden en familieproblemen nog steeds op een herstelgerichte manier opgelost. Het herstelrecht is een manier van reageren op misdaad en is op verschillende manieren anders dan het retributieve rechtssysteem (het traditionele strafrechtsysteem zoals de meeste westerse landen dat kennen). Herstelrecht gaat over het herstellen van de schade waar het retributieve systeem zich richt op het opleggen van straffen.

In het retributieve rechtssysteem worden misdaden gezien als handelingen tegen de maatschappij, niet zozeer tegen een individueel slachtoffer. Het traditionele rechtssysteem focust zich dan ook op straffen, afschrikken, beschuldigen, vergelding en het beschermen van de maatschappij tegen het overtreden van de wet. De straffen worden altijd eenzijdig opgelegd door rechters. De dader verdient een straf en moet, om rechtvaardigheid te bereiken, gestraft worden in dezelfde proportie als de ernst van de overtreding. In deze traditionele rechtszaken wordt het slachtoffer en zijn behoeften vaak over het hoofd gezien. Als een reactie op deze onzichtbare slachtoffers ontstond in de jaren 70 van de vorige eeuw een slachtofferbeweging die streed voor een grotere rol van het slachtoffer in het strafproces. Het herstelrecht zoals we dat vandaag de dag kennen, is tijdens deze jaren ook gestart. Een experiment dat is uitgevoerd in Ontario (Canada) in 1974 wordt gezien als het startpunt. Twee jonge mannen bekenden huizen en auto’s te hebben vernield. De reclasseringsmedewerker regelde vervolgens een ontmoeting tussen de daders en de slachtoffers om over de overtredingen te praten en te zien hoe ze de schade konden herstellen. Dit wordt gezien als de eerste zaak in het herstelrecht en tevens als de start van slachtofferdaderbemiddeling.

Definitie herstelrecht

Het UNODC heeft een definitie gegeven van van het herstelrecht: een herstelgericht proces is elk proces waarbij het slachtoffer en de dader en, indien mogelijk, elk ander individu of leden van een gemeenschap die door de overtreding zijn geraakt, actief samenwerken in het oplossen van de gevolgen van deze overtreding, vaak met behulp van een facilitator.