Ramy europejskie
SN promowana jest na poziomie europejskim. Aby uzyskać informacje na temat prawodawstwa europejskiego dotyczącego SN oraz o europejskich organizacjach zajmujących się promowaniem SN, przeczytaj poniższy tekst.
Ramy prawne sprawiedliwości naprawczej w Europie
Dyrektywa 2012/29/UE, ustanawiająca minimalne normy w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw, jest pierwszym, wykraczającym poza mediacje, wiążącym aktem prawnym UE, dotyczącym sprawiedliwości naprawczej (SN). Państwa członkowskie zostały zobowiązane do jej wdrożenia do 2015 roku. Rekomendacja Rady Europy z 1999 roku określa SN jako “proces w którym ofierze i sprawcy daje się możność, dobrowolnie, aktywnego uczestniczenia w rozwiązywaniu problemów powstałych wskutek przestępstwa – przy pomocy bezstronnej osoby trzeciej”. Paragraf 9 podkreśla, że prawa ofiar, w tym dostęp do SN, są niezależne od ekspresji i tożsamości płciowej oraz orientacji seksualnej. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do informowania ofiar o SN, podkreśla konieczność ochrony ofiar w ramach procedur SN oraz promuje szkolenia i współpracę pomiędzy organami wymiaru sprawiedliwości.
Rekomendacja nr CM/Rec(2018)8 Rady Europy dotycząca SN w sprawach karnych, choć niewiążąca, jest uważana za najbardziej innowacyjny akt prawny w tej dziedzinie. Wzywając do przyjęcia podejścia naprawczego przez wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych, oferuje ona bardziej zrównoważone podejście do potrzeb ofiar i sprawców. Biorąc pod uwagę trudności, z którymi boryka się tradycyjny wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych, Rekomendacja uznaje potencjał i pozytywne skutki SN. Podstawowe zasady w niej zawarte to: aktywne uczestnictwo stron; rozpoznanie i naprawienie krzywdy; dobrowolność; dialog prowadzony z szacunkiem; równa troska o strony; sprawiedliwość proceduralna; wspólna ugoda oparta na porozumieniu; reintegracja i osiągnięcie wzajemnego zrozumienia; unikanie dominacji; poufność; ogólna dostępność. Rekomendacja uznaje potrzebę tworzenia podstaw prawnych dla SN w ramach systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych.
Europejskie organizacje, polityki i programy promujące sprawiedliwość naprawczą
Europejskie Forum na rzecz Sprawiedliwości Naprawczej jest międzynarodową organizacją sieciową łączącą osoby zaangażowane w SN na poziomie praktycznym i akademickim oraz tworzące wytyczne w tym zakresie. Forum działa na rzecz badań, polityk i praktyk umożliwiających szeroką i powszechną dostępność do procedur SN (zob. www.euforumrj.org).