Ramy europejskie
Prawa osób LGBT w Unii Europejskiej chronione są kilkoma unijnymi traktatami i prawem. Aby dowiedzieć się, jakie prawa podlegają ochronie we wszystkich państwach UE, a także, jakie są istotne różnice w zakresie praw osób LGBT w poszczególnych państwach UE, przeczytaj poniższy tekst.
Status prawny osób LGBT w Europie
W 2015 roku Komisja Europejska przedstawiła “Listę działań na rzecz równości osób LGBTI”. W listopadzie 2020 roku wprowadzono pierwszą “Strategię na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020-2025”, podzieloną na cztery filary: 1. Walka z dyskryminacją osób LGBTIQ; 2. Zapewnienie bezpieczeństwa osób LGBTIQ; 3. Budowanie społeczeństw inkluzywnych dla LGBTIQ; 4. Działania na rzecz równości osób LGBTIQ na całym świecie. Powyższe kwestie zostaną powiązane z naciskiem na uwzględnianie równości LGBTIQ w unijnych politykach, prawodawstwie i programach finansowania. Jednakże status prawny osób LGBT w państwach członkowskich jest zróżnicowany, począwszy od konstytucyjnej ochrony i uznania osób LGBT (np. Malta, Finlandia), a skończywszy na braku lub ograniczonej ochronie prawnej, jak w przypadku Cypru czy Węgier. W 2020 roku niektóre kraje zapewniały równość małżeńską i adopcję dzieci przez pary jednopłciowe (np. Austria, Belgia, Malta, Hiszpania). Z kolei ochrona praw osób transpłciowych (np. prawo do samostanowienie i brak konieczności diagnostyki zaburzeń) była ograniczona. Kwestie te są regulowane na poziomie poszczególnych państw.
Prawna ochrona osób LGBT w Europie przed przestępstwami z nienawiści
Traktat z Amsterdamu oraz Karta Praw Podstawowych UE zawierają zapisy o zakazie dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Natomiast ochrona osób transpłciowych i interseksualnych wynika jedynie z rezolucji Parlamentu Europejskiego i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Ustawodawstwo dotyczące przestępstw z nienawiści w państwach członkowskich jest niejednolite. Nie wszędzie orientacja seksualna oraz tożsamość i ekspresja płciowe stanowią kategorie chronione lub podstawę ochrony prawnej. W niektórych krajach również przestępstwa z nienawiści nie są traktowane jako odrębna kategoria.
Prawa ofiar przestępstw z nienawiści wobec osób LGBT w Europie
“Dyrektywa w zakresie praw ofiar” (2012/29/UE) ustanawia minimalne prawa ofiar przestępstw w całej UE. Określając potrzeby ofiar, paragraf 56 odnosi się do tożsamości płciowej i orientacji seksualnej. Stwierdza on, iż przy indywidualnej ocenie należy uwzględnić „rodzaj i charakter oraz okoliczności przestępstwa, na przykład: czy chodzi o przestępstwo z nienawiści, wynikające z uprzedzeń lub dyskryminacji”.